معایب حفظ کردن

معلم نباید تنها به آموزش درس‌ها بپردازد بلکه باید روش های یادگیری را هم بیاموزد و دانش آموزان را از روشهای نادرست هم بر حذر دارد به طور مثال باید به دانش آموزان بگوید نباید درس‌ها را حفظ کنند مگر گفته شود که این آیه یا این شعر خاص را حفظ کنید در رابطه حفظ مطالب گاهی دانش آموز موضوع را درک می‌کند و بعد برای ارائه بهتر در امتحانات حفظ می‌کند و گاهی هم دانش آموز بدون درک مطلب سعی در حفظ عبارات و جملات می‌کند تا نمره یا حتی تایید بهتری کسب کند در مورد اخیر کاملاً واضح است که چنین حفظی هیچ فایده‌ای ندارد و اغلب، دانش آموز با فراموشی یک یا دو کلمه، جمله‌ی بدون مفهومی را به معلم خود ارائه می‌دهد و معلم هم متوجه این کار خواهد شد اما در مورد گروه اول که حفظ مطلب با درک و مفهوم هم همراه است باید گفت که این روش هم معایبی دارد مانند:
۱.حفظ عین عبارت می‌تواند خلاقیت دانش آموز را از بین ببرد چراکه دانش آموز خلاق سعی می‌کند به جای کلمات کتاب از کلمات جایگزین استفاده کند و حتی جملات جدیدتری خلق کند اما دانش آموز به اصطلاح خوب که به حفظ مطالب عادت کرده است از این توان خود را محروم کرده است.
۲.دانش آموزانی که به حفظ جملات و یا تعاریف اقدام می کنند عموما از قدرت ریسک پذیری کمتری برخوردار هستند و چه بسا این فرار از خطر، آنها را در آینده به انسان هایی تبدیل کند که به امور متداول و رایج بسنده می کنند در حالی که در عصر جدید برای پیشرفت و ترقی نیاز به نوآوری و خطر پذیری عاقلانه است.
۳. اگر دانش‌آموزان به اصطلاح خوب در دوره ابتدایی و متوسطه اول به علت کم بودن محتوای درسی می توانند تا حدی به امر حفظ کردن بپردازند اما در دوره دوم متوسطه و دانشگاه بعلت محتوای درسی زیاد به احتمال زیاد با مشکل مواجه می شوند و به تدریج با این روش دچار دلسردی و دلزدگی می‌گردد و ممکن است باعث ناراحتی‌های جسمی و روانی آنها گردد گاهی همین دانش آموزان قید درس و ادامه تحصیل را می زنند تا بدین گونه به رنج تحصیل پایان دهند.
راهکارهایی در این زمینه:
۱.معلم باید ابتدا به دانش آموز بفهماند که همیشه حفظ کردن کار خوبی نیست و دارای چه معایبی است و باید از یادگیری لذت برد و کیف کرد نه، باعث آزار و اذیت شود و به جای خرج انرژی زیاد برای حفظ مطالب به مطالعه یا پژوهش بیشتر پرداخت تا از یادگیری، لذت بیشتری بدست آورد.
۳.معلم باید به گونه‌ای دانش آموزان را مورد ارزیابی قرار دهد که آنها را به سمت حفظ کردن سوق ندهد مثلاً فلان چیز را «تعریف کنید» و کلا «تعاریف» مخاطب را به سمت حفظ مطالب می کشاند بهتر است به جای «تعریف کنید» از عبارت «توضیح دهید» استفاده شود. هیچ وقت نباید معلم انتظار داشته باشد دانش آموز تمام موارد آمده در تعریف را بگوید یا بنویسد چراکه در رابطه با یادگیری باید به دانش آموز خاطر نشان کرد که فراموشی در یادگیری ممکن است پیش آید و چیز طبیعی است و همچنین ممکن است پاسخ بعضی از سوالات چند مورد باشد در این جا هم نباید برای پاسخگویی از دانش آموزان بخواهیم تمام موارد را ارائه دهد.
۲.معلم علاوه بر دادن آگاهی و استفاده از روش صحیح ارزیابی باید از ابزاری که در دست دارد چون تشویق، هشدار، نمره و غیره در جهت اصلاح روش یادگیری و ارائه مطلب دانش آموز استفاده کند مثلاً موقع ارائه شفاهی و یا کتبی بعلت اینکه دانش آموز مطلب را حفظ کرده به او هشدار داده شود که نباید مطلب و جملات را حفظ کند و در صورت تکرار این کار در ارزیابی ها (اعم از توصیفی و کمی) لحاظ خواهد شد و واقعا باید هنگام تکرار حفظ کردن مثلاً نمره کسر شود و در کنار آن در برگه‌ی کتبی مثلاً نوشته شود «خطای حفظ » که کم‌کم می توان از کلمه‌ی راحت‌تری چون مخفف برای آن استفاده کرد مثل کلمه‌ی «خفظ» که بیانگر همان خطای حفظ است.
۳.معلمان بازرس هم می توانند عملکرد معلم را در این مورد بررسی کرده و در صورت نیاز گوشزد کنند و با دادن بروشورهای کوچک حاوی مطلب مورد نظر در پی اصلاح عملکرد آنها برآیند و در موقعیت های مختلف چون کلاس های ضمن خدمت و شورای دبیران و غیره هم می توان به این کار پرداخت.
«در واقع از ویژگیهای دانش آموز ریسک پذیر آن است که با حفظ نکردن کلمات، موفقیت معمولی در کوتاه مدت را به یک موفقیت بیشتر در بلند مدت عوض کند.»